Lasiopogon cinctus (Fabricius, 1781)

Żóralski, Robert, Kowalczyk, Jan Krzysztof, Marynkiewicz, Zuzanna, Spychalski, Wojciech & Giłka, Wojciech, 2021, Łowikowate (Diptera: Asilidae) wschodniego Pomorza Polski / Robber flies (Diptera: Asilidae) of the east of Pomerania (Poland), Dipteron (Oxford, England) 37 (4), pp. 436-473 : 466-470

Lasiopogon cinctus (Fabricius, 1781) - raptorek gorsetowy * ( Ryc. 12e)

MATERIAŁ - 17 osobników. Nadmorski PK, Karwia [CF27], 10 V 1996, 1 ♀, leg. BS. Nadmorski PK, Gęsi Jar k. Chłapowa [CF37], 14 VI 1997, 1 ♂, 1 ♀, leg. BS. Gdynia, Polanka Redłowska [CF44], 19 VI 1997 , 1 ♀, leg. JKK, coll. MPUŁ. Czarny Młyn, przy rez. Bielawa (“jeziorka”) [CF27], 2 V 2000, 1 ♀, leg. BS. Rez. Bielawa [CF27], 21 V 2001, 1 ♂, leg. BS. Gdynia, Klub Tenisowy (dawniej Stadion) Arka [CF44], 2 V 2002 , 1 ♀, leg. JKK, coll. MPUŁ; 6 V 2014, 1 ♂, leg. JKK. Trójmiejski

466

PK, Polana Krykulec [CF34], 27 V 2003, 2 ♂♂, leg. JKK, coll. MPUŁ. Nadmorski PK, rez. Rozewie [CF27], 28 V 2003, 1 ♂, 1 ♀, leg. BS. Gdynia- Dąbrowa, uż. ekol. [CF33], 10 VI 2010, 1 ♂, leg. JKK. PK Mierzeja Wiślana, Krynica Morska (Wielbłądzi Garb) [DF02], 3 VI 2017, 1 ♀, leg. RZ. Gdynia- Witomino, las za cmentarzem [CF34], 27 VI 2017, 1 ♀, leg. JKK. Kępa Oksywska, Kazimierz k. Reda [CF35], 22 V 2020, 1 ♀, leg. RZ. Niesiołowice [XA81], 11 VI 2021, 1 ♂, leg. WG

Największy (ok. 10 mm) krajowy przedstawiciel podrodziny Stichopogoninae, dla której cechą charakterystyczną jest budowa czoła osobników obu płci, rozszerzającego się znacznie i równomiernie w kierunku potylicy. Lasiopogon cinctus posiada czarne nogi i wyraźne pasy opylenia w tylnej krawędzi wszystkich tergitów odwłoka. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony na obszarze wschodniego Pomorza, preferujący lasy pierwotne lub obszary leśne o charakterze zbliżonym do naturalnego, ze starodrzewem. Dotychczas podawany był z Borów Tucholskich ( Rübsaamen 1901, Banaszak i in. 2002).

467

Na badanym obszarze wschodniej części Pomorza wykazano dotychczas 45 gatunków łowikowatych, co stanowi ponad połowę fauny polskich Asilidae . Nasze badania potwierdziły występowanie większości, tj. 32 gatunków dotychczas tu notowanych, natomiast trzy gatunki zostały podane stąd po raz pierwszy: Choerades femoratus , Dioctria lateralis i Dioctria linearis .

Najliczniej reprezentowane w materiale były rodzaje Dioctria (7 gatunków), Choerades (4 gatunki), Machimus i Tolmerus (po 3 gatunki), a gatunkami najczęściej notowanymi (pospolitymi) na obszarze badań były kolejno: Tolmerus atricapillus , Dioctria hyalipennis , Neoitamus cyanurus , Dysmachus trigonus , Dioctria atricapilla , Choerades femoratus , Tolmerus cingulatus , Choerades marginatus , Didysmachus picipes , Philonicus albiceps , Lasiopogon cinctus , Laphria flava , Dioctria cothurnata oraz Leptogaster cylindrica (wykazane na co najmniej 11 stanowiskach); pozostałe 21 gatunków obserwowano rzadko (częstość poniżej średniej) ( Tab. 1, Ryc. 13a).

468

Gatunkami licznymi były Tolmerus atricapillus , Neoitamus cyanurus , Dioctria hyalipennis , Tolmerus cingulatus , Dysmachus trigonus , Philonicus albiceps , Dioctria atricapilla , Dioctria cothurnata i Choerades marginatus (liczebność powyżej 5%); stosunkowo liczne były również Choerades femoratus , Didysmachus picipes i Laphria flava (liczebność powyżej średniej) ( Tab. 1, Ryc. 13b); pozostałe 23 gatunki notowano w niższej liczebności i zwykle przy niskiej częstości, z wyjątkiem nielicznych lecz częstych Lasiopogon cinctus i Leptogaster cylindrica .

a)

b)

469

Szczególnie interesujące są stwierdzenia niektórych Asilidae , uznawanych za rzadkie w skali kraju i odnotowanych na wschodnim Pomorzu w ostatnich latach, w naszych zbiorach. Warto zauważyć, że na skład fauny obecnie badanego obszaru prawdopodobnie nadal wpływ mają skutki nawałnicy, która w sierpniu 2017 r. dotknęła Bory Tucholskie i Pojezierze Kaszubskie. Wiatrołomy, poręby i znaczna masa drewna, do tej pory pozostającego w postaci karczowisk i próchniejących pni, głównie sosny, z pewnością stały się dogodnym miejscem rozwoju larw wielu Asilidae . Odsłonięte po nawałnicy, znaczne obszary, również zwiększyły liczbę siedlisk sprzyjających żerowaniu imagines. Oba te czynniki mogły wpłynąć na występowanie niektórych Asilidae , w tym gatunków od dawna nie stwierdzonych lub notowanych rzadko i/lub w niskiej liczebności na wschodnim Pomorzu. Należą do nich Choerades igneus , Choerades gilvus oraz Neoitamus socius . Dwa ostatnie z wymienionych były wykazane w postaci pojedynczych okazów również pod Toruniem (Krzyżyński i Szpila 2016); Neoitamus socius , a także Cyrtopogon lateralis , Dioctria lateralis i Dioctria linearis wcześniej notowane były głównie w południowej części Polski.